ԸՆՏՐՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅՈՒՆ ֆիզիկա

                            ՎԱՐԻԱՏՈՌ
Վարիատոռը դա մեքենայի սկորուստի մեխանիզմ է, որն ունի սկորուստի բազմաթիվ կոմբինացիաներ։

Նկարում դուք կտեսնեք կոմբինացիաների երկու ծայրակետերը։
Առաջին տարբերակում մենք տեսնում ենք ամենա կամած սկորուստը որտեղ շարժիչի շկիվը ավելի արագ է պտտվում քանց թե մեքենայի անիվներն միացրած շկիվը։ Իսկ երկրորդ դեպքում հակառակն է շարժիչի շկիվը ավելի կամած է պտտվում քանց թե մեքենայի անիվներին միացրած շկիվը։ Առաջին տարբերակում առաջին շկիվը ունի փոքր առանցք որով ցեպը անցնում է ավելի քիչ ճանապար քաց երկրորդ շկիվի մեծ առանցքով, իսկ երկրորդ տարբերակում առաջին շկիվի առանցքը մեծանում է, իսկ երկրորդինը փոքրանում է, և ցեպը առաջին շկիվի առանցքով ավելի շատ է անցնում քանց թե երկրորդ շկիվի առանցով, ու դրանով արամեքենան ավելի է արագանում։


Նյուտոնի երեք օրենքները
1.Առաջին օրենք
Մարմնի հավասարաչափ շարժման կամ դադարի վիճակի ժամանակ ուժերը հավասարակշռված են։

Օրինակներ՝
Անկարգելորդը (պարաշյուտիստը) վայրէջքի վերջում շարժվում է հավասարաչափ, որովհետև պարանների կողմից նրա վրա ազդող ուժը համակշռում է Երկրի ձգողության ուժին:
img.gif
123.gif
2.Երկրորդ օրենք
Մարմինն ունենում է արագացում այն դեպքում եթե ուժերի հավասարակշռությունը խախտվում է։
Օրինակ՝
Untitled 0.png
Ուժաչափի մի ծայրն ամրացնենք հորիզոնական սեղանի վրա դրված սայլակին, մյուս ծայրից թելի միջոցով բեռ կախենք (տե՛ս նկար): Բեռը կիջնի ներքև՝ ձգելով ուժաչափի զսպանակը: Ուժաչափի կողմից ազդող ուժի ազդեցության տակ սայլակն այդ ուժի ուղղությամբ դադարի վիճակից հավասարաչափ արագացող շարժում է կատարում: Չափելով նախoրոք սեղանի վրա նշված OA տեղամասի վրա սայլակի ծախսած ժամանակը՝
S=at²/2
բանաձևից կորոշենք սայլակի արագացումը՝
a=2S/
Բազմաթիվ փորձերի արդյունքում պարզվեց, որ նույնքան է  F/m: Փորձերը ցույց են տալիս նաև, որ արագացման ուղղությունը համընկնում է մարմնի վրա ազդող ուժի ուղղության հետ:
3.Երրորդ օրենք
Եթե դուինչ որ մամնին շպրտում ես ինչ որ ուժով, դու գնում ես հակառակ ուղությամբ նույն ուժով։
Օրինակ՝
Հին հունաստանում մարդիկ օլիպիական մրցույթների ժամանակ թռիչք կատարելիս ծանր բեռ էին շպրտում որ երկար թռիչք կատարեին։
Նույնը կարելի է ասել տիեզերական ձգողության մասին: Տիեզերական ձգողության օրենքից հետևում է, որ Երկիրը և Լուսինը միմյանց ձգում են  F1=F2=GMԵmլr2 ուժով, որտեղ G-ն գրավիտացիոն հաստատունն է, MԵ,mլ-ը՝ Երկրի և Լուսնի զանգվածները, r-ը՝ նրանց կենտրոնների հեռավորությունը (տե՛ս նկար): Ուրեմն Երկիրն ու Լուսինն էլ են փոխազդում նույն բնույթի (գրավիտացիոն) ուժերով, որոնք ուղղությամբ հակադիր են, մեծությամբ` հավասար:
  images (25).jpg
Միավորելով փորձերի արդյունքները և տարածելով դրանք բոլոր մարմիններ փոխազդեցության վրա՝ հանգում ենք Նյուտոնի երրորդ օրենքին:
























Ռադիոտեղորոշի
Ռադար կամ ռադիոտեղորոշիչ մի սարք է, որը ռադիոալիքների օգնությամբ հնարավորություն է տալիս հայտնաբերել և դիտարկել օբյեկտներ ցամաքում, ջրում և օդում։ Radar անգլերեն՝ թարգմանաբար նշանակում է ռադիոհայտնաբերում և չափում։ Ռադարը ցանկացած եղանակի կարող է հայտնաբերել չափազանց հեռու գտնվող և շարժվող, և անշարժ օբյեկտը։

Ռադիոտեղորոշիչ աշխատանք

Ռադիոտեղորոշիչը ուղարկում է ռադիոալիքներ, ռադիոալիքները հասնելիս ինչ-որ օբյեկտի այն հետ է գալիս եւ ռադիոտեղորոշիչը ցույց է տալիս որ այդ տեղ կա ինչ-որ օբյեկտ։ Ռադիոտեղորոշիչը օգտագործվում է ինքնաթիռներում, ուղղաթիռներում, նավերում, բազաներում, աեռապորտերում եւ այլն։

                  Աբրահամ Ալիխանյան


Աբրահամ Ալիխանյան ծնվել է փետրվարի 20- ին 1904 թվականին, մահացել է դեկտեմբերի 8- ին 1970 թվականին։ 1929 թվականին ավարտել է Լենիգրադի պոլիտեխնիկական ինստիտուտը։ 1929-1941 թվականներին աշխատել է ԽՍՀՄ ԳԱ ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտում, զբաղվել ռենտգենակառուցվածքային վերլուծության և ռենտգենյան ճառագայթների ֆիզիկայով։ 1934 թվականից ուսումնասիրել է ռադիոակտիվությունը և ռադիոակտիվ ճառագայթումը, Արտեմ Ալիխանյանի և Մ. Կոզադաևի հետ հայտնաբերել և ուսումնասիրել է գրգռված միջուկներից էլեկտրոն-պոզիտրոն զույգերի առաքման երևույթը։ 1935 թվականին Ա. Ալիխանյանի հետ սահմանել է b սպեկտրների կախումը տարրի ատոմական կարգաթվից և ճշգրտել Ռեզերֆորդի ստացած որոշ արդյունքներ։ 1936 թվականին Ալիխանյանի և Լ. Արցիմովիչի հետ փորձով հիմնավորել է իմպուլսի պահպանման օրենքը էլեկտրոն-պոզիտրոն զույգերի անիհլացման ժամանակ։

Ամբողջ աշխարհի ֆիզիկոսները պնդում էին, որ ատոմի տարրական մասնիկներ չեն պահպանում ֆիզիկայի օրենքները, բայԱբրահմ  Աբրահամ Ալիխանյանը իր եղբոր Արտեմի հետ ապացուցեց, որ տարրական մասնիկները խստորեն պահպանում են ֆիզիկայի օրենքները։ Տարրական մասնիկներն ավելի մանրազնին ուսումնասիրելու համար նրանք ձեռնամուխ եղան Արեգակից, աստղերից ու Տիեզերքի այլ մասերից մեզ հասնող տարրական մասնիկներից կազմված ճառագայթների հետազոտմանը, և այդ նպատակով 1942 թվականի ամռանը Արագած լեռան վրա հիմնադրեցին տիեզերական ճառագայթների՝ ԽՍՀՄ-ում առաջին բարձրլեռնային կայանը։ Այստեղ՝ տիեզերական ճառագայթներում նրանք աշխարհում առաջինը հայտնաբերեցին նոր, անհայտ տարրական մասնիկներ և մեծ էներգիա ունեցող պրոտոններ։ Այս հայտնագործությունը շատ կարևոր նշանակություն ունեցավ տիեզերական ճառագայթների գաղտնիքները բացահայտելու համար։ Այդ աշխատանքները շարունակվեցին 1943 թվականին Արտեմ Ալիխանյանի գլխավորությամբ հիմնադրված Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտում, որը նա ղեկավարեց 30 տարի անընդմեջ։1940 թվականին Ալիխանյանը կազմակերպել է Էլբրուսի տիեզերական ճառագայթների հետազոտման առաջին արշավախումբը և ապացուցել էլեկտրոնների ու ֆոտոնների՝ մասնիկների հեղեղներ առաջացնելու նույնությունը։ 1943 թվականին Ալիխանյանի հետ ստեղծած Արագածի տիեզերական հետազոտման կայանում (3200 մ բարձրության վրա) զբաղվել է տիեզերական ճառագայթների ուսումնասիրությամբ, որոնց արդյունքները խթանեցին տարրական գիզիկայի զարգացումը։1945 թվականին Աբրահամ Ալիխանյանը Մոսկվայում հիմնադրել և երկար տարիներ գլխավորել է Տեսական և փորձարարական ֆիզիկայի ինստիտուտը, որը դարձավ գիտության համաշխարհային կենտրոններից մեկը։ Նրա անմիջական ղեկավարությամբ այստեղ նախագծվել ու կառուցվել է ԽՍՀՄ-ում իր տեսակի մեջ առաջին միջուկային ռեակտորը՝ ծանրջրային դանդաղեցուցիչով։
1949 թվականին աշխատակիցների հետ ստեղծել է ծանր ջրային դանդաղեցուցիչով ԽՍՀՄ-ում առաջին միջուկային ռեակտորը։ Ալիխանյանը միջուկային ֆիզիկայի խորհրդային դպրոցի և ԽՍՀՄ-ում տարրական մասնիկների արագացուցիչների ստեղծողներից է։ 1961 թվականին նրա նախաձեռնությամբ և ղեկավարությամբ սկսվել է Մոսկվայի՝ 7 ԳԷՎ էներգիայով պրոտոնների կոշտ կիզակետմամբ արագացուցիչի կառուցումը, նախագծվել նաև 70 ԳԷՎ էներգիայով պրոտոնային արագացուցիչը։
Ալիխանյան եղբայրների անունով է կոչվել Երևանի փողոցներից մեկը, իսկ Երևանի պետական համալսարանում սահմանվել է նրանց անվան կրթաթոշակ։


Լուսին

Լուսինը Երկիր մոլորակի բնական առբանյակն է։ Նրա միջին հեռավորությունը Երկրից 384400 կմ է, ամենամեծ հեռավորությունը 21000 կմ- ով ավել է միջինից, իսկ ամենափոքրը 21000 կմ- ով պակաս։ Լուսնի շառավիղը 1737 կմ է, իսկ զանգվածը 81.3 անգամ փոքր է Երկրի զանվածից։ Լույսի աղպյուր չի և անդրադարցնում է Արեգակի լույսի 7%-ը։ Երկրի շուրջ և առանցքի շուրջ նա պտտվումէ 27.32 օրում։
Լուսնի լուսավոր փուլերը(նորալուսին, առաջին քառորդ, լիալուսին, 3-րդ քառորդ) տևում են մոտավոր 29.53 օր, որը կոչվում է լուսնային ամիս։ Մեկ սարոսի(6585,321 օր) ընթացքում տեի է ունենում Լուսնի 28 և Արեգակի 42-43 խավարում։
Արեգակի խավարում
Եթե Լուսինը ծածկում է րեգակի լույսը, ապա դիտվում է Արեգակի խավարում։ Դա կա կատարվում է միայն նորալուսյնի փուլում, երբ Լուսինը գտնվում է Արեգակի և Երկրի միջև, մի ուղղի վրա։ Եթե Լուսնից Երկիր հեռավորությունը միջինից փոքր է, ապա դիտվում է Արեգակի լրիվ խավարում, իսկ եթե մեծ է, ապա դիտվում է Արեգակի մասնակի խավարում։ Լրիվ խավարումը տևում է 7ր  31վ, իսկ մասնակին 2-3 ժ։
Լուսնի խավարում
Երբ Երկիրը գտնվում է Արեգակի և Լուսնի միջև, ապա դիտվում է Լուսնի խավարում։
Լուսնի խավարումը կոչվում լրիվ եթե Լուսինը ամբոջությամբ գտնվում է Երկրի ստվերի մեջ, իսկ մասնակին եթե Լուսինը լրիվ չի մտնում Երկրի ստվեր։Լուսնի լրիվ խավարումը տևում է մինչև 2ժ։ Եթե Լուսնի ուղեծրի հարթությունը համընկներ խավարածրի այն Արեգակի ուղեծրի հարթությանը, ապա Արեգակի և Լուսնի խավարումները կլինեին 29.53 օրը մեկ, բայց քանի որ Լուսնի ուղեծիրն խավարածրի հարթության նկատմամբ թեքված է 5°-ով ուստի նորալուսնի կամ լիալուսնի ժամանակ Լուսին բարձր կամ ցածր լիներլի չի կատարվում խավարումը։

Комментариев нет:

Отправить комментарий